Auteur:
Misschien lees je dit blog en denk je bij jezelf “Dit is toch een website over crypto? Hoezo gaan we het dan over geld hebben?” of “Iedereen weet toch wel wat geld is?”. Scherp gedacht! Echter, wil je jezelf verdiepen in crypto, dan is het handig om bij het begin te beginnen. En het begin is in dit geval om te snappen wat geld en fiatgeld is. Dus daar duiken we in dit blog eens even wat dieper in.
Van ruilhandel naar geld
Eerst even een klein stukje historie. In de tijd van onze voorouders was de maatschappij gebaseerd op ruilhandel. Goederen werden echt letterlijk voor elkaar geruild. Dus ik krijg van jou 6 kippen en dan krijg je mijn koe. Heel erg praktisch was dit niet. Want stel je wilde bijvoorbeeld maar 3 kippen hebben. Dan kon je moeilijk je koe in tweeën delen. Dus gingen ze op zoek naar geschikte ruilgoederen om de ruilhandel vlotter en praktischer te laten verlopen. Deze ruilgoederen moesten gewild en waardevast zijn. Uiteindelijk werden deze ruilgoederen of geldgoederen de eerste betaalmiddelen. In het begin waren dit bijvoorbeeld zeldzame schelpen, cacaobonen, stenen of zout. Later werden dit koperen, zilveren en gouden muntjes. Het eerste geld was geboren. Een leuk weetje: geld is in het Latijn pecunia wat afgeleid is van het Latijnse woord pecus wat veestapel betekent.
De waarde van het muntgeld werd bepaald door het gehalte aan koper, zilver of goud waaruit de munt bestond. Muntgeld was hierdoor waardevast en de waarde van de munt was volledig gedekt door het gehalte van het edelmetaal. Eigenlijk een eerste vorm van een zilver of goudstandaard.
De eerste banken in Europa
Stel je eens voor dat je in die tijd een koopman was. Dan had je waarschijnlijk veel munten op zak. Die munten waren behoorlijk zwaar, wat het vervoer onpraktisch maakte. Daarnaast maakte de zware buidel met munten je ook nog eens een geliefd doelwit voor overvallers.
Met de komst van muntgeld ontstond ook de behoefte om deze munten veilig op te slaan. In de Middeleeuwen waren het de smeden en de geldwisselaars (banchieres) die deze dienst aanboden. Kooplui gingen dus hun munten in bewaring geven bij de smeden en geldwisselaars. De smid kon bovendien de (buitenlandse) munten ook nog eens toetsen op echtheid. Hij kon horen hoe puur een munt was door deze te laten vallen op een tafelblad, in Italië ook wel “de banca” genoemd.
De smeden en geldwisselaars gaven, in ruil voor de in bewaring genomen munten, ontvangstbewijzen uit waarmee je je bewaarde munten weer kon opnemen. Als een koopman een groot bedrag moest afrekenen, kon hij twee dingen doen: het muntgeld opnemen en transporteren met alle risico’s van dien. Óf het ontvangstbewijs van de smid gebruiken als betaalmiddel. Zo waren de eerste banken en het allereerste papiergeld geboren. Het papiergeld wat de smeden en geldwisselaars uitgaven was in die tijd volledig gedekt door goud of zilver, want het had immers dezelfde waarde als de in bewaring gegeven munten.
In Nederland werd in 1609 de eerste bank, De Amsterdamsche Wisselbank, opgericht om een einde te maken aan de chaotische manier van geld wisselen in Nederland. De Amsterdamsche Wisselbank werd in 1820 overgenomen door De Nederlandsche Bank.
Functies van geld
Voordat we verdergaan met de goudstandaard kijken we eerst even naar de verschillende functies van geld die we kunnen afleiden uit de historische ontwikkeling van ons munt en papiergeld. Allereerst is geld een ruilmiddel, een betaalmiddel. Als jij na de koop van de drie kippen met waardeloze steentjes blijft zitten die helemaal niemand wil hebben, dan waren deze steentjes waarschijnlijk niet een heel goed ruilmiddel. Het ruilmiddel wat gebruikt wordt als geld (bijvoorbeeld de steentjes of schelpen) moeten gewild zijn én door iedereen geaccepteerd worden. Pas dan kunnen ze dienen als een volwaardig betaalmiddel..
De tweede functie van geld: het moet een middel zijn voor waardeopslag, een oppotmiddel. Het moet goed bestand zijn tegen rot, corrosie of andere vormen van bederf. Want als je je koe verkoopt krijg je daar tenslotte het betreffende ruilmiddel als geld voor terug. Stel dat je appels had gekozen als ruilmiddel, dan zie je je hele rijkdom waarschijnlijk binnen een week wegrotten. Appels zijn niet echt geschikt als middel voor waardeopslag.
De derde functie van geld: het moet een rekeneenheid zijn. Een brede acceptatie van een ruilmiddel biedt de mogelijkheid om er de prijzen van goederen, zoals de kippen en de koe, in uit te drukken. Stel dat je géén erkend ruilmiddel zou hebben, dan worden alle prijzen van goederen uitgedrukt in relatie tot alle andere goederen. En dat geeft een wirwar aan prijzen. Want de koe wordt niet alleen uitgedrukt in het aantal kippen, maar ook in de hoeveelheid graan, broden, appels enz. Als je één ruilmiddel hanteert, dan kun je alle goederen prijzen in dat ene ruilmiddel. Wat veel meer overzicht geeft.
Stock-to-flow
Naast bovenstaande drie functies is het ook belangrijk dat het ruilmiddel waardevast is. Dat het niet heel gemakkelijk te produceren is en dat het aanbod niet plots drastisch stijgt. De productie van het betreffende ruilmiddel of geld noemen we “flow”. De hoeveelheid ruilmiddel of geld die op dat moment in omloop is noemen we “stock”. De verhouding tussen stock en flow noemen we de “stock-to-flow” ratio of geldhardheid. Hoe hoger de stock-to-flow ratio, hoe waardevaster en hoe “harder” het geld. Geld waarvan het aanbod niet gemakkelijk verhoogd kan worden noemen we “hard geld”.
Wil je hier meer over lezen, dan raad ik je het boek “De Bitcoin Standaard” van Saifedean Ammous aan.
De stock-to-flow ratio (ook wel aangeduid als S2F) is een belangrijke indicator in de crypto wereld. De Nederlandse investeerder Plan B heeft het S2F model voor bitcoin ontwikkeld gebaseerd op het stock-to-flow model voor commodities zoals zilver en goud. Het S2F model van Plan B geeft een grove schatting van de bitcoin koers gebaseerd op de stock (het aantal bitcoin wat in omloop is) en de flow (het aantal bitcoin wat in een bepaalde periode wordt geproduceerd, gemined). In een volgend blog wordt dieper ingegaan op het S2F model.
Goudstandaard
Terug naar waar we gebleven waren. Het kwam hierboven al een paar keer ter sprake, de goudstandaard. Maar wat is nou een goudstandaard? Kort gezegd: bij een goudstandaard wordt papiergeld deels of volledig gedekt door goud. Het is een geldstelsel waarbij al het papiergeld op welk moment dan ook kan worden ingewisseld voor de waarde op het biljet in goud. De bank is dus verplicht om dezelfde hoeveelheid goud in de kluis te bewaren als de totale waarde van alle in circulatie zijnde bankbiljetten (de nominale waarde van alle bankbiljetten).
Naast de mogelijk om papiergeld in te wisselen voor goud is de goudstandaard ook een muntstelsel waarin de rekeneenheid een vast bedrag in goud is. Dit is met name van belang bij de internationale betrekkingen, bijvoorbeeld bij internationale handel. Wanneer meerdere landen een dergelijke vaste rekeneenheid (in goud) hanteren, worden de wisselkoersen tussen verschillende nationale valuta feitelijk vastgelegd.
Rond 1900 hanteerden zo’n 50 landen de goudstandaard inclusief alle geïndustrialiseerde landen. Dit duurde tot 1914. Toen stortte de wereld van de goudstandaard catastrofaal in door zowel het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog en het loslaten van de goudstandaard door de grootste economieën.
Fiatgeld
Vanaf 1914 lieten de meeste landen de goudstandaard dus los en gingen over op overheidsgeld of fiatgeld. De term fiatgeld is afgeleid van het Latijnse woord “fiat” wat “het moge geschiede” of goedkeuring betekent. Fiatgeld wordt ook fiduciair geld genoemd, wat vertrouwen betekent in het Latijn. Fiatgeld of fiduciair geld, is geld dat zijn waarde niet ontleent aan de materie waaruit het gemaakt is, zoals de intrinsieke waarde bij gouden en zilveren munten, maar aan het vertrouwen dat er goederen en diensten mee gekocht kunnen worden. Fiatgeld is dus geld wat uitgegeven wordt door een overheid of Centrale Bank, wat niet gedekt wordt door goud of zilver en onbeperkt kan worden bijgedrukt. Is er geen vertrouwen in het fiatgeld, dan heeft dit ook geen waarde. Vertrouwen is dus het grote toverwoord bij fiatgeld! Doordat het monopolie van fiatgeld bij een overheid of Centrale Bank ligt, is fiatgeld volledig gecentraliseerd. Een gruwel in de ogen van de crypto wereld, waar decentralisatie van groot belang is
De overheid stelt zich tot taak ervoor te zorgen dat de geldhoeveelheid die in omloop is niet te veel uit de pas loopt met de hoeveelheid beschikbare producten en diensten die in de samenleving wordt geproduceerd. Omdat fiatgeld niet gedekt is door goud of zilver en het in theorie onbeperkt kan worden gecreëerd bestaat de reële mogelijkheid dat teveel geld in omloop wordt gebracht met inflatie als gevolg. Tegenstanders van fiatgeld zien dit als een groot nadeel.
Wat deze inflatie met je portemonnee doet zie je duidelijk in het plaatje hierboven. Meer dan 100 jaar inflatie heeft geresulteerd in een desastreuze afname van de koopkracht van de Amerikaanse Dollar. Waar je in 1913 nog 30 chocoladerepen kon kopen voor 1 dollar, kocht je in 2020 voor 1 dollar nog maar één McDonalds koffie. Er staat misschien nog steeds 1 dollar vermeld op je bankbiljet, maar je kunt er steeds minder voor kopen. De waarde van de dollar is in 107 jaar met maar liefst 96.2 % gedaald! En dat is best heel erg veel…. Dit gebeurt niet enkel met de Amerikaanse Dollar, ook in de Eurozone hebben we last van inflatie. De laatste tijd zelfs een behoorlijk hoge inflatie.
Dus dat geld in die ouwe sok van je oma…. Zou dat nu nog wat waard zijn denk je?
“Inflatie is de enige vorm van belasting die opgelegd kan worden zonder wetgeving” – Milton Friedman
De overheid (of Centrale Bank) probeert het vertrouwen in het fiatgeld in stand te houden doordat zij:
De meeste moderne valuta’s zijn aan te merken als fiatgeld. Denk bijvoorbeeld aan de Amerikaanse Dollar, de Europese Euro of aan de Chinese Yen. Er zijn geen economieën meer die op dit moment nog een goudstandaard kennen. Er gaan de laatste tijd steeds meer stemmen op om de goudstandaard op de één of andere manier weer nieuw leven in te blazen omdat het ontstaan van de schuldenpositie van landen door het blijven bijdrukken van fiatgeld zorgt voor een onhoudbare situatie.
Fiatgeld en crypto
Fiatgeld en crytpo… Soms lijkt het wel alsof deze werelden lijnrecht tegenover elkaar staat. Vaak hoor je bitcoiners zeggen dat fiatgeld enkel goed genoeg is om zo snel mogelijk te worden omgezet in crypto. Maar waarom toch deze tweedeling? In ieder geval vind je in de crypto wereld veel tegenstanders van fiatgeld. De centralisatie van fiatgeld (uitgegeven door één overheid of Centrale Bank) en inflatie die ontstaat door het maar blijven bijdrukken van geld druist in tegen alle uitgangspunten van de cryptowereld. Waar juist decentralisatie van groot belang is en waar het gaat over het nemen van je eigen beslissingen en het nemen van je eigen verantwoordelijkheid. Niet voor niets wordt er in de crypto wereld gezegd: “be your own bank”. Ook ontwikkelingen waarbij cryptocurrencies fiatgeld vervangen worden toegejuicht in de cryptowereld. Denk bijvoorbeeld aan El Salvador, waar bitcoin sinds september 2021 een wettig betaalmiddel is geworden. Of PayPall, waar users crypto kunnen aankopen, bewaren in hun PayPall crypto wallet en aankopen via PayPall kunnen afrekenen in cryptovaluta. En ook in Nederland kun je, met name online, op steeds meer plekken betalen met bitcoin en andere cryptocurrencies. Daar komt geen fiatgeld, en dus geen bank, meer aan te pas.
Wie weet komen we in onze “Evolution of Money” ook daadwerkelijk op het punt waarbij fiatgeld wordt ingeruild voor cryptocurrencies. Zodat we kunnen zeggen: we zijn van het ruilen van onze koe naar betalen met cryptogeld geëvolueerd! In ieder geval heel interessant om al deze ontwikkelingen de komende tijd te blijven volgen!
Over bitcoin wordt vaak gezegd dat dit een “hedge” is tegen inflatie. Anders gezegd; dat bitcoin ons beschermt tegen inflatie omdat het schaars is en daardoor steeds meer waard wordt. Net zoals het S2F model van Plan B ons laat zien. Eén ding is zeker: fiatgeld is op moment van schrijven (oktober 2021) onderhevig aan behoorlijke inflatie. Spaargeld wat je nu op de bank hebt staan wordt op termijn alleen maar minder waard. En dan hebben we de negatieve rente die je over je spaargeld moet betalen nog niet eens meegenomen. Als je niet wilt dat je spaargeld steeds minder waard wordt en je jezelf wilt beschermen tegen inflatie, moet je iets anders doen met je spaargeld dan het op de bank laten staan. En dat kan zijn investeren in aandelen, Exchange Traded Funds (ETF’s), goud maar ook crypto valuta. In ieder geval ben je dan minder afhankelijk van het monetaire beleid van een overheid en hopelijk ook beter beschermd tegen inflatie.
Een rocky road die crypto wereld, dat kunnen we inmiddels wel concluderen toch? Het helpt écht om hier wat basiskennis over op te doen, daarmee sta je een stuk steviger in je cryptoschoenen.
Heb je na het lezen van dit blog nog vragen? Zijn er bepaalde termen of afkortingen nog niet helemaal duidelijk? Of snap je het een beetje, maar krijg je er nog nét niet goed de vinger achter? Zou je het aan iemand anders kunnen uitleggen denk je? Of heb je daar nog wat meer tijd en kennis voor nodig? Of wil je misschien nog méér leren over crypto? Dan kan allemaal. Daar zijn we voor bij Easy Peasy Crypto, jouw persoonlijke crypto coach. Koop een strippenkaart van 5 of 10 online crypto coaching sessies of boek wellicht één of meerdere losse crypto coaching sessies. Dan gaan we samen, één op één, tijdens deze online coaching sessies dieper in op alle crypto vragen die je nog hebt. (link toevoegen naar pagina website)
En vergeet vooral niet: crypto is spannend, turbulent, emotioneel maar vooral ook heel erg leuk! Enjoy this life-changing rollercoaster ride!
Mocht je nog een leuke podcast over geld willen luisteren, dan kan ik “Het Nieuwe Geld” door Reinjan Prakke zeker aanraden.
© 2024 EASY PEASY CRYPTO | DISCLAIMER | ALGEMENE VOORWAARDEN | Privacy verklaring | KLANTPORTAAL
